Tết Đoan ngọ là dịp người ta thường ăn tết ở nhà với gia đình. Buổi sáng sớm ngày Tết Đoan ngọ người ta ăn bánh tro, chè hạt sen, trái cây, và rượu nếp để giết sâu bọ, bệnh tật trong người.
Tết Đoan Ngọ (5/5 Âm lịch) là một trong những ngày Tết cổ truyền của Việt Nam. Trong ngày này, người dân khắp 3 miền luôn có những món ăn truyền thống để "giết sâu bọ". Vì theo quan niệm xưa chỉ ngày này những sâu bỏ trong cơ thể gây nguy hại cho chúng ta mới "lộ diện".
Sau đây là một số món ăn truyền thống mà người dân thường dùng trong ngày Tết Đoan Ngọ:
1. Rượu nếp
Rượu nếp là món ăn không thể thiếu trong ngày lễ đặc biệt này, đây là món phổ biến ở cả 3 miền Bắc – Trung – Nam.
Người xưa cho rằng các loại thức ăn có vị chua, cay, ngọt, nóng có khả năng tiêu diệt được những loại giun, sán, ký sinh trùng, vi khuẩn... trong cơ thể. Và cơm rượu nếp chính là món ăn hội tụ tất cả những yếu tố đó, kèm theo mùi thơm nồng đặc trưng của gạo nếp lên men, khiến cho “sâu bọ” bị “say” và tiêu diệt.
2. Bánh tro
Bánh tro còn được gọi là bánh ú tro, bánh gio, bánh âm, bánh nẳng... Bánh có màu vàng đậm do gạo nếp được ngâm từ nước tro đốt bằng củi các loại cây khô, sau đó gói trong lá chuối rồi đem luộc, nhân bánh có thể mặn, ngọt hoặc không nhân.
Bánh tro thường ăn với đường hoặc mật. Mỗi vùng có một kiểu gói bánh khác nhau, có nơi gói hình thuôn dài, có nơi gói hình chóp tam giác. Bánh mềm mại vị nhạt tính mát, có màu từ nhạt đến nâu sẫm phụ thuộc loại nước tro sử dụng. Bánh là món ăn mát lành, chống ngấy rất tốt.
Người ta quan niệm rằng, ăn bánh tro vào ngày này thì bệnh tật trong người sẽ được tiêu tan, cây cối, hoa màu sẽ bị tiêu diệt hết sâu bọ. Vì mùa hè nóng bức, dễ sinh bệnh, ăn các món ăn có tính thiên nhiên, thực vật, dễ tiêu sẽ rất tốt cho sức khỏe.
3. Thịt vịt
Đối với người dân miền Trung, thịt vịt là món ăn không thể thiếu trong ngày Tết Đoan Ngọ. Trong khi một số người giải thích rằng, vịt có tính hàn, ăn vào sẽ giúp cơ thể mát mẻ, bổ dưỡng trong những ngày oi bức đầu tháng 5 (âm lịch) thì một số người khác lại cho rằng từ 5/5 âm lịch trở đi thịt vịt sẽ béo ngậy, thơm ngon hơn và không còn mùi hôi nữa.
Cũng bởi quan niệm “diệt sâu bọ”, chữa bệnh mà thịt vịt với tính mát, có tác dụng cân bằng phong huyết, âm dương trong cơ thể được lựa chọn làm món chính trong ngày này. Theo đông y, thịt vịt còn có tác dụng bồi bổ cơ thế sau ốm, chữa co giật, hạ nhiệt, giảm mụn nhọt.
4. Hoa quả
Cũng như các nghi lễ, ngày tết khác. Mâm quả dâng lên bàn thờ tổ tiên để lẫy lễ là điều không thể thiếu trong mỗi gia đình. Việc ăn trái cây đầu mùa, đặc biệt là cái loại trái cây như: mận, vải, xoài, chôm chôm, dưa hấu… không chỉ với mong muốn tiêu trừ mầm bệnh mà phần nào còn thể hiện được mong muốn hoa trái đầy nhà, sinh sôi nảy nở.
Ở miền Bắc, những loại quả thời vụ điển hình như mận, vải, đào đều không thể thiếu trong mâm cúng của mỗi gia đình.
5. Chè trôi nước
Người miền Bắc thường có tục lệ ăn bánh trôi vào Tết Hàn thực (3/3 âm lịch) nhưng người miền Nam lại ăn chè trôi nước vào 5/5. Bánh trôi được làm từ bột nếp, nhân đậu xanh ăn kèm với nước cốt dừa. Theo quan niệm dân gian thì món được làm từ gạo nếp có khả năng diệt sâu bọ tốt.
6. Các loại xôi chè
Xôi chè có thể ăn quanh năm, nhưng vào ngày “giết sâu bọ”, tùy mỗi vùng miền sẽ ăn các món đặc trưng khác nhau như miền Bắc ăn chè đậu xanh, chè mật gạo nếp, miền Trung ăn chè kê, chè hạt sen, người miền Nam thì ăn chè trôi nước...
Xem thêm
